Persoonlijk: “Dit moet ik toch kunnen?”

Door Maartje van Bavel

‘Gewoon’. Alsof het geen moeite kost.

Vijf jaar geleden begon ik aan een programma, met als doel om veel kilo’s te verliezen. Dag in, dag uit – twaalf weken lang – werkte in me in het zweet. Keihard beulen in de sportschool en alleen puur eten. En ja! De kilo’s vlogen eraf. Tot die twaalf weken voorbij waren…
Oude gewoontes slopen er weer in. De sportschool, daar was ik wel even klaar mee. En een frietje had ik na al dat harde werk echt verdiend. Drie maanden later, waren alle kilo’s weer teruggevlogen.
Gelukkig had ik mijn oude kleren nog niet weggedaan.

Fastforward, naar 2024. Mijn wens om slanker, fitter te zijn was er nog steeds. Maar ik wilde niet weer een afvalrace, maar duurzame en vol te houden verandering. Dus begon mijn zoektocht naar een gym die verder keek dan schema’s en weegschalen. Die de diepte inging en niet aan de oppervlakte bleef qua benadering.

Alles werd onder de loep genomen. Wat ik at. Waarom ik het at. Wat ik tekortkwam. Waar mijn zwakke momenten zaten.
Het was een lange, zware weg maar deze aanpak werkte. Supertrots was ik toen ik mijn streefgewicht bereikte. Helemaal toen ik zag dat, na drie maanden in het buitenland zonder coach, mijn weegschaal niet had bewogen.
“Gewoon” afvallen was dit zeker niet. Een quick fix hielp niet. Ik moest echt aan het werk met mezelf. En, ik had hulp nodig.

Schaamte houdt je tegen

Dit verhaal met jullie delen voelt kwetsbaar. Er zit schaamte op, want: afvallen, dat moet ik toch ‘gewoon’ kunnen? Andere mensen kunnen het wel zelf, dus waarom ik niet? Waarom heb ik hier hulp bij nodig?

Bij communicatie is het niet anders. Iedereen kan het ‘gewoon’. Iedereen doet het ‘gewoon’. En toch heb jíj er hulp bij nodig. Als er al zoiets is als ‘natuurlijke communicatie skills’, dan heb jij ze in ieder geval niet.
Die overtuiging zorgt ervoor dat je grootste drempel vaak niet in communicatietechniek zit. Maar in de erkenning dat je iets kan leren. En dan gebeurt er iets heel vreemds. Je voelt dat je ergens beter in wilt worden, dat je wilt leren. Maar dat kun je niet gewoon, daar heb je hulp bij nodig. En dan slaat de schaamte toe. Schaamte, omdat zeggen dat je ergens beter in wilt worden, betekent dat het nu nog niet goed genoeg is.

Verandering vereist moed

Okay, dus je schaamt je. Maar toch wil je het anders doen.
Dat vraagt lef. Echte moed.
Of je jezelf nu een vier, of een acht geeft op het gebied van communiceren, impact maken met je boodschap, vraagt om verdieping. Om oefening. Om ontwikkeling. En om de bereidheid zichtbaar te worden in het leerproces. Jezelf te laten zien. Kwetsbaar te zijn. En dat is ontzettend spannend. Zeker als de mensen om je heen (jijzelf voorop!) verwachten dat je dit soort dingen ‘gewoon’ beheerst.

Kaasschaaflevel

Het wordt dus spannend en kwetsbaar en je ben je schaamte ook nog niet voorbij. Maar toch ga je het doen: je gaat op zoek naar een communicatietraject dat bij je past.
En juist dan, gaat het vaak alsnog mis.
Want we kiezen massaal voor de quick fix. Voor de makkelijke oplossing. De veilige, hapklare training. De snel-veel-kilo’s-eraf aanpak. Maar daarmee blijf je aan de oppervlakte. Doe je een training op kaasschaaflevel.

Wat bedoel ik daarmee? Het is de training die je helpt met de buitenkant van je verhaal. Die je tips geeft over structuur, over openingszinnen, over metaforen. Die je leert: begin altijd met een compliment. Of: gebruik maximaal drie bullet points per slide. Handig? Zeker. Effectief? Een beetje.

Want laten we eerlijk zijn. Als je aan de oppervlakte blijft en alleen dat wat je kunt zien aanpakt, dan blijft de kern hetzelfde. De binnenkant verandert niet.
Het is alsof je een lik verf over een muur smeert zonder eerst de scheuren te plamuren. Het oogt fris, maar het resultaat is niet blijvend.

Veel van de vragen die we bij The Speech Republic binnenkrijgen, zijn op kaasschaaflevel. Zo vroeg laatst iemand aan mij, of ik een heel MT Pecha Kucha-presentaties (20 slides, 20 seconden per slide) kon leren geven. Of deze ‘Kun je niet gewoon een uurtje met mijn directieteam aan de slag, zodat ze het strategieverhaal inspirerender brengen?’.

Ik snap ze, deze vragen. Echt. Maar dit zijn de quick fixes. De pleisters. Ze lossen het onderliggende (communicatie)probleem niet op. Daarom heb ik overal nee tegen gezegd. Omdat ik ervan overtuigd ben dat de echte shift niet op kaasschaaf-, maar een veel dieper level zit.

Bevrijd jezelf

Echte impact ontstaat niet doordat je de meest beeldende metaforen gebruikt.
Of een prachtige PowerPoint hebt.

Impact begint als jij als spreker iets in jezelf bevrijdt.

Pas dan kun jij een krachtig leider worden, omdat je vanuit je kracht het podium pakt.
Grote woorden, ‘Iets in jezelf bevrijden’. Want, hoe moet dat? Wat is dat dan? Hoe ziet het eruit? Dat verschilt per persoon. Misschien is het voor jou ruimte durven innemen. Terwijl iemand anders moet stoppen met pleasen. Soms zit het in een zin die je als kind te vaak hebt gehoord, ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, bijvoorbeeld. Of de overtuiging dat je pas iets mag zeggen als je alles zeker weet.

Zo werkte ik ooit met een ontzettend charismatische, slimme leider aan haar verhaal over duurzaamheid. Maar we kwamen niet veel verder, omdat zij werd teruggefloten door ‘die stem’ in haar hoofd. ‘Je moet eerst zelf alles perfect doen, voordat je ook maar iets mag zeggen over duurzaamheid tegen anderen’. Heb je geen wormenhotel in je tuin? Dan mag je niks zeggen. Scheid je niet al je afval? Zeg dan maar niks. Vlieg je nog steeds? Dan mag je helemaal niks zeggen. Pas toen we aan deze belemmerende overtuiging, deze innerlijke saboteur hadden gewerkt, ging haar verhaal echt vliegen. Net als haar duurzame impact,

Sta zelf bijvoorbeeld eens stil bij deze vraag: “Welke overtuiging houdt mij op de plek net onder de oppervlakte van mijn volle kracht?”

Eerst bevrijden, dan bouwen

Je kunt met de kaasschaaf aan de gang, maar dan verandert alleen de buitenkant. Pas als je durft te veranderen op een level dat dieper gaat dan die buitenkant, verandert alles.
Je verhaal krijgt gewicht.
Je lichaamstaal verandert.
Je blik wordt scherper.
Je stem landt anders.

En tuurlijk, dan kun je alsnog je verhaalstructuur aanpassen en veel betere slides gebruiken. Maar dan is het allemaal een expressie van wie jij werkelijk bent.

Authenticiteit is geen stijl. Het is een gevolg.

Het gevolg van hard werk. Van echt, diep werk. Van naar jezelf durven kijken. Van door je schaamte heengaan. En, van de kaasschaaf in de la laten liggen.